10ـ تحمل و بردباری

صبوری و تحمل در برابر مشكلات، حرف ها، تهمت ها، دشمنی ها و كارشكنی ها، از ضروری ترین صفات لازم برای یك پیشواست. پیامبر اكرم(ص) این ویژگی ها را در حد اعلا داشت و بارها خداوند به آن حضرت توصیه به تحمل حرف ها و حدیث ها داشت 'فاصْبِر علی ما یَقولُون'

حضرت محمد(ص) بر جفا و تندی و بی ادبی دیگران صبر می كرد. روزی یك عرب بادیه نشین سراغ پیامبر آمد و در برخورد، به شدت ردای آن حضرت را كشید، به گونه ای كه حاشیه ردا بر گردن رسول خدا خط انداخت و اثر گذاشت. آنگاه به آن پیامبر رافت خطاب كرد كه 'ای محمد! از آن اموال خدا كه در اختیار توست، دستور بده به من بدهند.' حضرت به او توجهی كرد، لبخندی زد و دستور داد چیزی به او بدهند.

بیان حضرت علی(ع) در این تحمل عظیم و صبوری چنین است: بر جفا و تندی غریب در گفتار و درخواستش صبر می كرد.

11ـ گذشت و پوزش پذیری

انسان های حقیر پیوسته در فكر انتقام جویی و مقابله به مثل هستند، اما صاحبان روح های بلند و همت های عالی، گذشت و عفو را شیوه خود می سازند. رسول خدا(ص) با آن همه ستم و بدی كه از قریش دیده بودند، در فتح مكه به جای انتقامجویی، همه را بخشیدند و به آنان كه شعار 'انتقام، انتقام' سرمی دادند، اعتراض كردند.

كسانی از یهود خیبر را هم كه غذای مسموم برای حضرت فرستاده بودند و زنی یهودی را كه غذای زهرآگین برای حضرت فراهم كرده بود، بخشیدند.

عادت پیامبر خدا (ص) این بود كه بدی را با بدی پاسخ ندهند، بلكه كریمانه گذشت كنند و می بخشیدند.

آن حضرت امت خویش را بر همین اخلاق تربیت كرده و خصلت ستیزه جویی و انتقام را به روحیه عفو و گذشت تبدیل ساخته بودند. نمونه ای از این روحیه هم در 'پوزش پذیری' جلوه می كرد و اگر كسی خطا و جفایی می كرد، سپس عذرخواهی می كرد، حضرت می پذیرفتند و حتی برخورد آن حضرت با خدمتكار خود 'انس بن مالك'، كریمانه بود.

انس بن مالك می گوید: من 9 سال همراه پیامبر و خادم او بودم و هرگز به یاد ندارم كه یك بار هم به من گفته باشد 'چرا چنین و چنان كردی؟' و هرگز چیزی را بر من عیب نگرفت.

12ـ تفقّد از یاران

رافت و رحمتی كه رسول خدا (ص) به مومنان داشتند، سبب می شد همواره به فكر و یاد آنان باشند و از مشكلات آنان آگاه گردند و از حال شان جویا شوند.

امیرالمومنین(ع) چنین روایت می كند: هر گاه سه روز می گذشت و یكی از برادران دینی را نمی دید، جویای حال او می شد. اگر غایب و به سفر رفته بود، در حق او دعا می كرد. اگر شاهد و در شهر بود، به دیدارش می رفت و اگر بیمار بود، به عیادتش می رفت.

'جابربن عبدالله' از یاران پیامبر اعظم (ص) نقل می كند: در یكی از جنگ ها كه همراه پیامبر بودم، شترم از رفتن باز ماند. پیامبر كه در انتهای لشكر حركت می كرد به من رسید و كمكم كرد تا شترم را كه خوابیده بود و دیگر راه نمی رفت، از جایش برخیزاند، دوباره آن را خواباند و مرا سوار كرد و دوباره بلندش كرد. در طول راه كه می رفتیم، از وضع پدرم و خانواده ام و بدهكاری پدرم كه وفات یافته بود و از زن بیوه ای كه با او ازدواج كرده بودم و شتری كه خریده بودم و موضوعاتی از این دست پرسید و من جواب می دادم و از من خواست 'وقتی به مدینه رسیدیم، یادآوری كن كمكی به تو بكنم و وضعت بهتر شود.'

حضرت محمد (ص) توصیه می كردند كه حاجت و نیاز كسانی را كه دسترسی به من ندارند، یا نمی توانند نیازشان را مطرح كنند، به من اطلاع دهید، چرا كه خداوند در قیامت، قدم های كسانی را بر صراط استوار می دارد كه حاجت حاجتمندان و گرفتاری درماندگان را به افراد توانگر و مسوولان و زمامداران برساند. این بود كه در حضور او اگر از دیگران صحبتی می شد، از این گونه امور بود، نه عیوب و لغزش های آنان.

فراهنگ**1003**1588